Uluslararası Uzay İstasyonu(UUİ)’nu Gelecekte Ne Bekliyor?
Tarih: 27 Eylül 2021
Uluslararası Uzay İstasyonu(UUİ)’nun tarihi Amerika ve Rusya arasında gerçekleşen soğuk savaşın yumuşamasına ve bir ortaklığın oluşmasına dayanıyor. UUİ’nin yapımı için Amerika, Rusya, Kanada, Japonya ve Avrupalı devletler 150 milyar doları aşan bir bütçe harcadılar. Yapımı 10 yıldan fazla süren uzay istasyonu saatte 28.000 km hızla hareket ediyor ve Dünya’ nın çevresini her 90 dakikada bir turluyor. İstasyon modüller halinde Dünya’nın alçak yörüngesi olan 340 kilometrelik bir yüksekliğe roketlerle 40 seferde ulaştırıldı ve astronotlar tarafından bir bütün haline getirildi. İstasyon 6 odalı bir ev kadar yaşam alanına sahip. Bu özellikleriyle insanlık tarihinde inşa edilmiş en pahalı ve karmaşık yapıdır.
Günümüzün bilimle şekillenen dünyasında deneyler ve yeni araştırmlar için farklı koşulları sağlayan UUİ, 20 Kasım 1998’den beri Dünya’nın alçak yörüngesinde(160–2000 kilometre yükseklik) görevini devam ettiriyor. Görev süresinin 2028’e kadar sürmesi planlanmaktayken yeni tarih 2024’ün Aralık ayına çekilmiştir. Tarihin öne çekilmesindeki en büyük etkenlerden biri ülkelerin yıllık olarak UUİ’yi çalışır durumda tutmak için yaptıkları bir takım harcamalardır. Bu harcamalara astronotların istasyona ulaştırılması ve yiyecek-giyecek takviyesi için roketlerin fırlatılması da dahil. Amerika’nın geçtiğimiz yıllarda anlaştığı Boeing ve SpaceX gibi firmalar, Rus yapımı Soyuzlara(Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir.) artık ihtiyacın kalmadığını gösterdiğinden Rusya UUİ ortaklığından çekilmeyi planladığını açıkladı. Politik ve finansal etkenlere ek olarak uzay çöplerinin uzay istasyonuna verdiği zararlar, istasyonun ortalama ömrünü kısaltmıştır.
İnsanların bilim ve teknoloji alanında farklı sonuçlarla karşılaşmasına olanak veren ve evrenin yepyeni bir bakış açısıyla sorgulanmasını sağlayan UUİ’yi gelecekte uzay otelciliği bekliyor. NASA halihazırda Ticari Mürettebat Programı(Commercial Crew Program) adı altında kullanımdan kalkan uzay mekikleri ve soyuzlar yerine ticari firmaların uzay araçlarını kullanıyor. Bu firmalarla yaptığı anlaşmalar sayesinde büyük bir bütçe harcamaktan da kaçınmış oluyor.
Teksas menşeili Axiom Space firması NASA ile dört adet modül fırlatmak için anlaştı. Firma, uzay istasyonuna Haziran 2023’te yeni bir modül fırlatmayı planlıyor. Şirket, parçaların kolay takılabilme ve çıkarılabilmesinden dolayı tamamiyle modüler tasarımı benimsiyor. UUİ’yi bir lego seti olarak düşünürsek parçalar birbirleriyle kenetleniyor. Bu modüler tasarım Axiom Space firmasına olası gelecek planlarında da esneklik sağlıyor. Ayrıca firma uzay yörüngesine fırlatacakları her modülün kendi kendilerine yetebilmesini planlıyor. Bu modüllerin her birinde itici takımları, navigasyon ve kontrol olmasıyla Dünya’nın çeşitli yörüngelerinde kendi başlarına hareket edebilecekleri anlamına geliyor. Axiom Space’in fırlatacağı modüllerle UUİ’nin bir 10 yıl daha yörüngede kalması öngörülüyor. Axiom Space tarafından gönderilen modüller parça parça ilk olarak UUİ’ye sonra da kendilerine kenetlenirken enerjisini UUİ’nin güneş panellerinden sağlaması gerekiyor. Dördüncü ve son modül olarak planlanan modülün üzerinde güneş panelleri olması planlanıyor. Dolayısıyla artık UUİ’ye ihtiyacı kalmayacak ve kenetlendiği UUİ’den kendini ayırarak yörüngede bulunabilecek.
Axiom SpaceX’in önündeki en büyük engel olarak görülen ulaşım problemi de Gwynne Shotwell’in sözleriyle SpaceX ile anlaştıklarını ifade ediyor.
“İnsanlı uzay uçuşlarının daha çok insana ulaşabilir olmasına yardım ettiğimiz Axiom Space ile ortak olduğumuz için heyecanlı olmanın ötesindeyiz,” SpaceX başkanı Gwynne Shotwell.
NASA’nın attığı adımlarla uzayın ticarileşme faaliyetlerine de tanık olmaktayız. Geleceğin bilim ve uzay dünyasında belki de normal kabul edilebilecek uzay otelciliği şu an için herkesi heyecanlandırıyor.
Ticari firmaların tasarladıkları istasyonların UUİ’den ayrılması sonucunda UUİ’nin artık bir ömrü kalmıyor. Halihazırda 20 yılı aşkın süredir uzayda bulunan UUİ her geçen dakika yaşlanmaya devam ediyor. Ömrünün son yıllarında diğer istasyonların doğuşuna katkıda bulunacağından ve bu zamana kadar bilimin çeşitli alanlarında biz insanların hayatına dokunan araştırmalara katkı sağladığından UUİ için hayatını çok verimli geçirdi diyebiliriz.
Geriye UUİ’nin son görevi olan yörüngeye girerek kendini imha etme aşaması kalıyor. UUİ’nin atmosfere girişini ve yok oluşunu görmek eminim hepimiz için üzücü olacaktır ama bu üzüntümüzü Cupola’dan(Uluslararası Uzay İstasyonu’nun ESA yapımı bir gözlemevi modülüdür) astronotlar tarafından çekilen görüntülerle yatıştırabiliriz.